Program Horyzont Europa, czyli jak skutecznie aplikować o dotacje unijne?
Jak rozpocząć współpracę z partnerami zagranicznymi i przekuć nasz pomysł na działanie o skali międzynarodowej? Czy istnieją rozwiązania pozwalające na rozszerzenie obszaru współpracy poza granice Polski? Jeśli tak, to w jaki sposób to zrealizować? Na te i inne pytania przedsiębiorców odpowiada Ramowy Program Horyzont Europa, następca Programu Horyzont 2020. Oczekując na wdrożenie perspektywy finansowej na lata 2021 – 2027 w ramach konkursów krajowych, warto przyjrzeć się ofercie przedstawionej przez instytucje europejskie, odpowiadającej potrzebom przedsiębiorców z sektora MŚP i dużych przedsiębiorstw.
Podjęcie się wyzwania uczestnictwa w programie Horyzont Europa jest działaniem ambitnym wymagającym kompleksowego przygotowania, od zbudowania konsorcjum o wysokim potencjale badawczym, poprzez sprawdzenie innowacyjności projektowanego rozwiązania, po przygotowanie wniosku spełniającego kryteria oceny.
– Konkursy w programie Horyzont Europa są szansą dla przedsiębiorstw na otrzymanie dofinansowania na realizację przełomowych, innowacyjnych projektów, z którymi wiąże się duże ryzyko badawcze. Interdyscyplinarne projekty realizowane w gronie międzynarodowych liderów innowacji umożliwiają zdobycie unikalnego know-how zwiększającego potencjał rozwojowy przedsiębiorstwa – zauważa Laura Kloch Starszy konsultant ds. projektów UE z Centrum Badań i Rozwoju Technologii dla Przemysłu S.A. (dalej CBRTP).
Przed przystąpieniem do poszukiwania konkursów i wypełniania dokumentów należy odpowiedzieć na pytanie czy projekt będzie realizowany samodzielnie czy w konsorcjum. W Programie Horyzont Europa zdecydowana większość projektów realizowana jest w konsorcjach międzynarodowych, a wśród kryteriów konkursowych dominują zakresy obejmujące udoskonalenie lub tworzenie nowej technologii, produktu czy usługi, przy wykorzystaniu wiedzy partnerów składających się na konsorcjum projektowe.
Przeważająca ilość wymogów konkursowych determinuje, aby struktura konsorcjum międzynarodowego, składała się z min. 3 podmiotów, przy czym każdy z nich musi pochodzić z innego kraju europejskiego lub stowarzyszonego w Programie Horyzont Europa (posiadającego podpisaną umowę o współpracy w programie) oraz krajów trzecich. Co wymaga podkreślenia, w Programie przewidziano również działania spełniające definicję grantów na wsparcie naukowców będących na różnych etapach kariery naukowej, tj. granty Europejskiej Rady ds. Badań i Działania Marii Skłodowskiej-Curie, dzięki którym młodzi i zdolni pasjonaci nauki mogą rozwijać innowacje w ramach indywidualnych projektów.
Do udziału w konkursach mogą przystąpić wszystkie podmioty – zarówno uczelnie, duże, małe i średnie przedsiębiorstwa, jak i instytucje publiczne, fundacje czy organizacje międzynarodowe. Kluczowym źródłem informacji o konkursach jest prowadzony przez Komisję Europejską portal Funding & tender opportunities. Proces aplikacji rozpoczyna się od rejestracji, założenia indywidualnego konta, które posłuży w procesie wnioskowania i realizacji projektu poprzez składanie raportów w systemie. Kluczowym działaniem jest weryfikacja czy poprawności rejestracji w portalu. Potwierdzenie rejestracji uprawniające do aplikacji w konkursach znajduje się w zakładce Participant Register.
Struktura Programu Horyzont Europa
Horyzont Europa składa się z 3 filarów:
– Filar I – Doskonała baza naukowa – z budżetem ok. 24 mld euro,
– Filar II – Globalne wyzwania i europejska konkurencyjność przemysłowa – z budżetem ok. 48,5 mld euro,
– Filar III – Innowacyjna Europa – z budżetem ok. 11,5 mld euro.
Obszarem, który najbardziej powinien zainteresować przedsiębiorców jest filar II – zauważa Laura Kloch Starszy konsultant ds. projektów UE z CBRTP. Założenia Programu Horyzont Europa oparte są na współpracy w zakresie wyzwań społecznych, przed którymi stoi Europa oraz wzmacnianie potencjału technologicznego i przemysłowego poprzez obszary tematyczne, czyli klastry. – dodaje.
II filar obejmuje następujące klastry:
W ramach klastrów organizowane są nabory do projektów, które można śledzić w portalu Funding & tender opportunities lub wyszukać w dwuletnim planie naborów podzielonym na klastry. Działania w ramach klastrów w zakresie doradztwa naukowego czy wsparcia technicznego, ma wspierać Wspólne Centrum Badawcze (Joint Research Centre – JRC). Nabory są ogłaszane regularnie, w trakcie każdego roku obecnej perspektywy finansowej (2021-2027).
W Horyzoncie Europa wniosek składa się z 2 części – administracyjnej oraz merytorycznej. Zasady określające wymagania wobec wnioskodawców i kryteria oceny są opisane w Aneksie do programu pracy Horyzontu Europa na lata 2021-2022. Wsparcie na badania udzielane jest w formie dotacji. Dofinansowanie mogą uzyskać projekty o różnym celu. Konkursy typu RIA (research and innovation actions) nakierowane są na pozyskanie nowej wiedzy lub eksplorację wykonalności nowej lub ulepszonej technologii. Celem konkursów typu IA (Innovation actions) jest stworzenie planów nowych lub ulepszonych produktów, procesów czy usług. Projekty typu TMA (Training and mobility actions) dotyczą zwiększenia umiejętności i współpracy naukowców. Intensywność wsparcia zależy od typu projektu. Pełne dofinansowanie w 100% można uzyskać na projekty typu RIA, natomiast projekty z obszaru IA mogą otrzymać wsparcie na poziomie od 100 % do 70% kosztów kwalifikowalnych projektu.
Projekty oceniane są według 3 kryteriów:
– excellence – stopień w jakim nowość rozwiązania wykracza poza obecny stan wiedzy i w jakim rezultat rozwiązuje potrzeby rynku;
– impact – potencjał osiągnięcia oczekiwanych rezultatów oraz potencjał skalowania innowacji, w tym wpływ na rozwój nowych rynków i przedsiębiorstw;
– quality and efficiency of the implementation – właściwe zdefiniowanie ról konsorcjantów i członków zespołów w projekcie, poprawna ocena ryzyka. Ocenie podlega czy konsorcjum posiada zdolności
i wiedzę niezbędną do realizacji projektu.
Ocena wniosków przez ekspertów trwa 5 miesięcy, a podpisanie umów o dofinansowanie 8 miesięcy (liczone od zakończenia terminu na składanie wniosków). Dla naborów dwuetapowych (różniących się sposobem oceny projektów) ewaluacja pierwszego stopnia trwa 3 miesiące, drugiego 5 miesięcy, a podpisanie umowy następuje w ciągu 8 miesięcy od zakończenia naboru.
Wśród polskich przedsiębiorstw od zawsze dominowało przekonanie o złożoności i wysokim stopniu skomplikowania konkursów międzynarodowych. Program Horyzont Europa wyznacza nowy standard zarówno w kontekście prostoty procesu aplikowania, atrakcyjności finansowania, różnorodności dziedzin objętych programem oraz przejrzystych kryteriów oceny. W CBRTP mamy tego świadomość i od wielu miesięcy budujemy pipeline projektów dla klientów z sektora dużych przedsiębiorstw i MŚP w modelu konsorcjów międzynarodowych. Wysiłek związany z aplikacją i organizacją partnerów ustępuje szeregowi korzyści, które można otrzymać w zamian – wskazuje Laura Kloch Starszy konsultant ds. projektów UE z CBRTP.