Gospodarka o obiegu zamkniętym bazuje na cyrkularnym, a nie liniowym, cyklu procesów produkcyjnych. W efekcie zaangażowane zostają także odpady i produkty uboczne, wykorzystane jako uzupełnienie, substytut, a także alternatywa produktu wytworzonego pierwotnie. Model ten zapewnia nieograniczone możliwości do rozwoju nowych technologii i wprowadzania na rynek prawdziwie innowacyjnych produktów. Wymaga jednak kluczowych zmian, nie tylko technicznych, ale i organizacyjnych.

Dlaczego gospodarka o obiegu zamkniętym jest tak kluczowa w obecnych czasach?

Wielokrotne odzyskiwanie materiałów powinno stanowić trzon funkcjonowania współczesnego przemysłu. Oszczędność zasobów, minimalizacja odpadów i racjonalne zarządzanie zużyciem energii to główne wyzwania firm na całym świecie.

• Funkcjonujący od lat model „stwórz, sprzedaj, zużyj i wyrzuć” odchodzi w niepamięć. Badania dowodzą, że wprowadzenie zmian w łańcuchu wartości i efektywne wykorzystywanie odpadów może zmniejszyć nakłady materiałowe nawet o 25 % – zauważa dr Robert Socha, Dyrektor Badań i Rozwoju z Centrum Badań i Rozwoju Technologii dla Przemysłu S.A. – Ponadto, dzięki możliwości tworzenia innowacyjnych produktów i nowych rynków zbytu model gospodarki o obiegu zamkniętym przyczynia się do realnego wzrostu PKB – dodaje.

Gospodarka o obiegu zamkniętym wiąże się z realnymi korzyściami także dla środowiska. W wyniku prac badawczo-rozwojowych opracowane zostają m.in. innowacyjne i bardziej ekologiczne technologie pozyskiwania surowców. Celem prac bywa także remediacja i rekultywacja terenów poeksploatacyjnych. Zabezpieczone i odpowiednio przygotowane tereny można przeznaczyć m. in. do celów rekreacyjnych.

Na czym polega model gospodarki o obiegu zamkniętym?

Gospodarka o obiegu zamkniętym zakłada maksymalizację wykorzystania zasobów, materiałów i produktów przy jednoczesnym zminimalizowaniu odpadów lub przygotowania ich do ponownego użycia. Założenia te powinny być spełnione we wszystkich etapach życia produktu – od projektowania, poprzez jego produkcję, sprzedaż i konsumpcję, aż po gospodarkę odpadami.

Pierwszym krokiem w kierunku wdrożenia gospodarki o obiegu zamkniętym jest przeprowadzenie audytu obejmującego m.in. dokładne analizy przepływu zużywanych surowców i materiałów, analizę gospodarki energetycznej, a także ocenę warunków technicznych, organizacyjnych, finansowych i środowiskowych. Efektem jest opracowanie efektywnych – zarówno materiałowo, jak i energetycznie – nowoczesnych technologii wykorzystywania odpadów.

Rezultatem wdrożenia gospodarki o obiegu zamkniętym jest nie tylko bardziej efektywny proces produkcji, ale często pojawienie się na rynku ulepszonych lub zupełnie nowych, wręcz innowacyjnych produktów. Ponadto wdrożenie gospodarki o obiegu zamkniętym często prowadzi do znalezienia zamienników wielu substancji niebezpiecznych lub wymagających skomplikowanego procesu przetwarzania.

Gdzie szukać wsparcia przy wdrażaniu gospodarki o obiegu zamkniętym?

Gospodarka o obiegu zamkniętym, zwłaszcza w ujęciu nowych technologii, traktowana jest w Unii Europejskiej jako priorytet. Do dyspozycji mamy różnego rodzaju instrumenty wsparcia innowacyjnych prac badawczych, rozwojowych i wdrożeniowych, związanych z wprowadzeniem bardziej zrównoważonego gospodarowania odpadami i zasobami odnawialnymi. Instrumenty unijne i krajowe pomagają uzyskać dofinansowanie m.in. na przeprowadzenie szeroko zakrojonych analiz, opracowywanie i wdrażanie konkretnych rozwiązań technologicznych, a także popularyzowanie koncepcji 6R: refuse (odmów), reduce (ogranicz), reuse (użyj ponownie), recover (napraw), recycle (poddaj recyklingowi) i rethink (zastanów się, co jeszcze możesz zrobić lepiej).

• Przejście na system produkcji o obiegu zamkniętym to przyszłość światowej gospodarki. Wymaga jednak od przedsiębiorstw znaczących zmian w każdym ogniwie łańcucha produkcyjnego – od projektowania po sposób przekształcania odpadów – podkreśla dr Robert Socha z Centrum Badań i Rozwoju Technologii dla Przemysłu S.A. – Taka zmiana wiąże się z wprowadzeniem szeregu innowacji, nie tylko technologicznych, ale i organizacyjnych, co wymaga zaangażowania dodatkowych funduszy. Ponieważ jednak efektywne gospodarowanie odpadami stanowi priorytet także w skali makro, firmy, które chcą rozwijać się w tym zakresie, mogą liczyć na różnego rodzaje wsparcie.