Święta to magiczny okres, który kojarzymy z czasem spędzonym wspólnie z rodziną i domem pachnącym smakowitymi daniami. Stoły uginają się od świątecznych potraw, a w żadnym z nich nie może zabraknąć czegoś słodkiego. W polskiej kuchni występuje nieprzebrana liczba wypieków – tych tradycyjnych i ich nowoczesnych odpowiedników.
Z pieczeniem ciast i przygotowaniem słodkich potraw wiąże się wiele tradycji. Jako że święta Bożego Narodzenia są postrzegane jako bardzo rodzinne, już w trakcie przyrządzania wigilijnych potraw wszyscy wspólnie spędzali czas. W kuchni jednocześnie krzątały się dzieci, mamy i babcie, które razem, wśród śmiechów i gwaru rozmów, odpowiadały za przygotowanie słodkości.
Tradycyjne wypieki są różne dla danego regionu. Kutia to słodki przysmak pochodzący z kresów i wiąże się z nią ciekawa tradycja. Najstarszy uczestnik kolacji rzucał smakołykiem w sufit, a jeśli ten się przykleił, zwiastował szczęście domownikom. Makówki to najbardziej wyczekiwane danie wśród Ślązaków. Zjedzenie ich wspólnie miało zapewnić, że rodzina będzie trzymać się razem i żyć w zgodzie. Wielu z nas nie wyobraża sobie świąt bez pierników, które są symbolem dobrobytu i szczęścia. Oprócz tego, że świetnie smakują, mogą stać się wspaniała ozdobą choinkową.
Osoby z nietolerancją na gluten często przeżywają w trakcie świąt trudny moment. Wszystkie niesamowicie pachnące wypieki nie są przysmakiem dla nich. Można powiedzieć, że na polskim stole wigilijnym królują potrawy z glutenu. Czy w tym magicznym czasie trzeba się ograniczać i rezygnować ze słodkości? Oczywiście, że nie, pod warunkiem, że tradycyjne wypieki zamienimy na ich bezglutenowe odpowiedniki. W ten sposób przygotujemy zarówno pierniki, a mąkę pszenną w ciastach możemy zamienić na kokosową. Smak tak przygotowanych potraw może zachwycić nie tylko osoby, które nie mogą spożywać glutenu, ale dosłownie wszystkich domowników. Jeśli zostaną dobrze przygotowane, bezglutenowe wypieki w niczym nie ustępują ich tradycyjnym odpowiednikom.
Tradycyjne wypieki świąteczną muszą zawierać miód, mak, ser i przede wszystkim bakalie. Na bożonarodzeniowym stole królują makowce, które przecudownie pachną miodem i bakaliami, aromatyczne pierniki, których korzenny zapach rozchodzi się po całym domu, kruche ciasteczka zdobione lukrem, keksy z ogromną ilością bakalii i serniki serwowane na ciepło i zimno.
Do najbardziej popularnych wypieków należą ciasta z makiem. I nie bez powodu, bo kiedyś wierzono, że mak jest symbolem dobrobytu i powiększającego się bogactwa. Wariacji na ciasto z makiem jest całe mnóstwo. W okresie świąt w domach powstają tradycyjne strucle, makowiec królewski i warianty z serem. Do ozdoby najczęściej stosuje się lukier i kandyzowaną skórkę z pomarańczy. Kruche ciasto z bakaliami w wielu domach traktowano jako wróżebne. Bardzo często wśród posiekanych drobno bakalii znajdował się jeden dorodny migdał, a ten kto na niego trafił, mógł liczyć na pomyślny rok.
Świąteczne wypieki nie istnieją bez kilku tradycyjnych składników. Podstawą jest dobrej jakości mak, który powinien być kilkukrotnie zmielony. Dobrze przygotowaną masę makową można potraktować jako bazę do domowych wypieków. Tradycyjnie stosuje się mąkę pszenną, ale osoby z nietolerancją na gluten mogą zdecydować się na kukurydzianą, gryczaną czy jaglaną.
Drugim ważnym składnikiem świątecznych wypieków jest kandyzowana skórka pomarańczy. Możemy przygotować ją samodzielnie (będzie wtedy bardziej aromatyczna i smaczniejsza) albo zdecydować się na gotowy wariant. Świąteczne wypieki to także bakalie – w dużej ilości! Dodają nie tylko smaku, ale są cennym źródłem składników odżywczych. Ostatni, ale nie mniej ważny, składnik to miód. Nadaje wypiekom słodkości i symbolizuje długie, pomyślne życie.
Świąteczne wypieki to nie jedyne potrawy, jakie goszczą na stole. Przygotowaniu kilku różnych ciast jest zajęciem czasochłonnym, dlatego warto zainwestować w mikser planetarny. Jego największą zaletą jest duża pojemność misy – mikser planetarny od Ariete wyposażony w misę o pojemności 5,5 lub 7 litrów pozwoli szybko przygotować ciasto dla naprawdę licznej rodziny. A co najważniejsze, składniki mieszają się w zasadzie same, a my zyskujemy czas na przygotowanie innych potraw. Oczywiście, w mikserze nie tylko perfekcyjnie wyrobimy ciasto, ale i przygotujemy krem czy ubijemy śmietanę.
Przepis na świąteczne ciasto bez glutenu
Daktyle kroimy na mniejsze kawałki, przekładamy do rondla, zalewamy kawą i gotujemy około 15 minut. Do masy dodajemy łyżeczkę sody i miksujemy na gładko. Do misy miksera planetarnego dodajemy mąkę, cukier i przyprawy. Mieszamy jajka i przestudzone masło. Łączymy suche składniki z mokrymi i mieszamy, po chwili dodajemy do wymieszania bakalie. Całość przekładamy do formy i pieczemy w 180 stopniach przez 45 minut. Po wyjęciu z piekarnika na wierzchu posypujemy kandyzowaną skórką z pomarańczy.
Tradycyjny makowiec
Ciasto krucho-drożdżowe:
Nadzienie:
Polewa:
Do misy przesiewamy mąkę i stopniowo dodajemy roztopione i schłodzone masło. Dodajemy jajka, cukier, sól i drożdże rozrobione w trzech łyżkach śmietany. Ciasto mieszamy do uzyskania jednolitej masy i rozwałkowujemy na kształt prostokąta. Na rozwałkowane ciasto nakładamy masę makową i zawijamy w rulon, pamiętając by dokładnie zlepić obydwa końce. Przekładamy do formy wysmarowanej masłem i odkładamy na godzinę do wyrośnięcia. Pieczemy w temperaturze 180 stopni przez 45-50 minut. Schłodzone ciasto lukrujemy z góry.