W 2025 roku polski system finansowania oświaty przejdzie jedną z największych zmian w swojej historii. Subwencja oświatowa, która przez lata stanowiła podstawowe źródło finansowania dla samorządów, zostanie zastąpiona nowym modelem podziału środków na potrzeby edukacyjne. Co to oznacza dla samorządów, szkół, nauczycieli a przede wszystkim dla uczniów, w tym tych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?
Nowy model, więcej pieniędzy?
Projekt budżetu na 2025 rok, obecnie procedowany w Sejmie, przewiduje całkowitą rezygnację z subwencji oświatowej. Zamiast tego wprowadzony zostanie system globalnej kwoty potrzeb oświatowych, który, według twórców, ma być bardziej elastyczny i dostosowany do lokalnych potrzeb jednostek samorządu terytorialnego. Ministerstwo Edukacji Narodowej już przygotowało projekt rozporządzenia określającego sposób podziału tych środków między samorządy. 21 października br. prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o dochodach JST, a 28 października projekt rozporządzenia trafił do konsultacji społecznych.
Więcej środków na edukację od 2025 roku
Całkowita kwota przeznaczona na potrzeby oświatowe w 2025 roku ma wynieść ponad 102,6 mld zł, co stanowi wzrost o 16,7% w porównaniu do 2024 roku. To duży skok, który teoretycznie oznacza więcej pieniędzy na szkoły, w tym na kształcenie specjalne. Kluczowe pytanie brzmi jednak: czy nowy sposób podziału środków okaże się wystarczająco sprawiedliwy i efektywny, by zaspokoić potrzeby lokalnych samorządów oraz placówek edukacyjnych?
Te zmiany wywołują wiele pytań i wątpliwości, które z pewnością będą tematem ożywionej debaty w najbliższych miesiącach.
Co zmiany w finansowaniu oświaty oznaczają dla szkół?
Nowy model finansowania opiera się na szczegółowym algorytmie, który określa, ile pieniędzy trafi do poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Podstawą tego algorytmu jest tzw. standard A, czyli kwota przypadająca na jednego ucznia. W 2025 roku standard A wyniesie 9 477 zł, co oznacza, że kwota jest wyższa o 486 zł w porównaniu do 2024 roku. Wzrost o 5,4% może być odczuwalny, ale jego rzeczywista skuteczność zależy od sposobu, w jaki system wag (mnożników) wpłynie na ostateczny podział środków. Wpływ na podział kwoty będą miały takie czynniki jak rodzaje szkół, liczba uczniów w placówkach, a nawet etapy rozwoju zawodowego nauczycieli.
Algorytm powinien w wystarczającym stopniu uwzględniać specyfikę lokalnych potrzeb i różnorodność szkół w Polsce. Większe środki finansowe otwierają nowe możliwości dla placówek edukacyjnych. Dyrektorzy szkół oraz nauczyciele powinni już teraz zacząć planować, jak najlepiej wykorzystać dodatkowy budżet, aby podnieść jakość kształcenia specjalnego.
Jak placówki mogą wykorzystać nowe możliwości?
Zwiększenie środków na uczniów ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi, w tym tych z niepełnosprawnościami, było jednym z kluczowych założeń reformy. Wyższe wagi przypisane uczniom wymagającym szczególnego wsparcia mogą pomóc w poprawie jakości ich edukacji. Wzrost finansowania o 25% dla uczniów z autyzmem oraz o 11% dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, odczują wszystkie placówki kształcące uczniów z tymi orzeczeniami.
– Jednym z narzędzi do ciekawej, angażującej pracy z dziećmi i młodzieżą o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych, jest platforma EduSensus. Dzięki swojej wszechstronności i nowoczesnym rozwiązaniom, wspiera zarówno nauczycieli, jak i uczniów w procesie kształcenia specjalnego. – mówi Joanna Elmanowska z wydawnictwa Nowa Era, w którym odpowiada za rozwój produktów multimedialnych przeznaczonych dla nauczycieli i specjalistów do pracy z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Platforma zawiera bloki terapeutyczne, z których każdy posiada status wyrobu medycznego. Interaktywne moduły umożliwiają indywidualizację nauczania i efektywną pracę z uczniami w sposób holistyczny, ponieważ żadne problemy rozwojowe nie występują w izolacji. Zadbano także o rozwój kadry. Moduły szkoleniowe dostępne na platformie podnoszą kwalifikacje pedagogiczne, dostarczając wiedzy o najnowszych metodach pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach. Dodatkowo EduSensus ułatwia prowadzenie dokumentacji, monitorowanie postępów uczniów i planowanie zajęć, co znacząco oszczędza czas nauczycieli.
Już teraz zaplanuj zmiany w swojej szkole
Rok 2025 przyniesie nowe wyzwania, ale również szanse na poprawę jakości edukacji specjalnej w Polsce. Zwiększone środki finansowe to doskonała okazja, aby szkoły mogły jeszcze lepiej wspierać uczniów o specjalnych potrzebach. Już teraz warto zacząć przygotowywać się do tych zmian, analizując potrzeby placówki i inwestując w nowoczesne narzędzia, które będą wspierać nauczycieli w ich codziennej pracy.
Wykorzystanie nowoczesnych technologii może okazać się kluczowym elementem w procesie transformacji edukacji specjalnej, pozwalając szkołom nie tylko na efektywne zarządzanie budżetem, ale przede wszystkim na stworzenie lepszych warunków dla uczniów, którzy najbardziej tego potrzebują.